مراحل کاشت کلم و پرورش آن

آیا می‌دانستید که کاشت کلم می‌تواند در سرمای حتی ۹- درجه سانتی‌گراد نیز ادامه یابد؟ برخی از ارقام این سبزی مقاوم حتی دمای زیر صفر را تا حدود ۱۲- درجه سلسیوس تحمل می‌کنند.

کلم پیچ گیاهی بومی اروپاست که در خاک‌های سبک و حاصلخیز محصول بسیار خوب و زودرس می‌دهد. همچنین این سبزی دارای سه گونه مشخص می‌باشد: کلم پیچ سفید، کلم پیچ قرمز و کلم پیچ میلان. به طور کلی، زمان کاشت کلم می‌تواند به صورت پاییزه و بهاره انجام شود و بسته به نوع رقم، برداشت محصول بین ۵۰ تا ۸۰ روز پس از کاشت یا بذر امکان‌پذیر است.

علاوه بر این، کلم منبع خوبی از ویتامین‌های C، K، B6، B9، A و E است و به دلیل داشتن انواع ویتامین و مواد معدنی، دارای ارزش غذایی بسیار بالایی می‌باشد. نحوه کاشت کلم برای شما اهمیت زیادی دارد چرا که میزان محصول بسته به انواع کلم‌ها متفاوت بوده و بین ۳۰ تا ۶۰ تن در هکتار است. در این مقاله، روش کاشت کلم، مراحل پرورش آن و نکات مهم برای داشتن محصولی سالم و پربار را با شما به اشتراک می‌گذاریم.

کاشت هویج

شناخت گیاه کلم و انواع آن

کلم یکی از سبزیجات متنوع و پرخاصیت است که بیش از ۴۰۰ گونه مختلف دارد و در سراسر جهان کشت می‌شود. این گیاه چلیپایی متعلق به خانواده کلمسانان (Brassica) بوده و به صورت گیاهی دو ساله رشد می‌کند.

[caption id="attachment_6187" align="aligncenter" width="675"]

کاشت کلم[/caption]

کلم پیچ، گل کلم، بروکلی و تفاوت‌های آن‌ها

کلم پیچ معمول‌ترین نوع کلم است که برگ‌های پیچ خورده به رنگ سبز دارد و طعم بسیار لذیذی دارد. این کلم سرشار از مواد مغذی بوده و مصرف آن باعث کاهش کلسترول و افزایش مقاومت بدن در برابر سرطان می‌شود.

گل کلم نوعی دیگر از خانواده کلم است که ترکیبات گیاهی منحصر به فردی دارد و می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سرطان را کاهش دهد. گل کلم دارای فیبر بالایی بوده و به همین دلیل به سلامت عمومی بدن کمک می‌کند.

کلم بروکلی معمولاً به رنگ سبز یا گاهی ارغوانی است که سرهای آن شبیه به درخت بوده و به دلیل داشتن مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان، یک آنتی‌اکسیدان فوق‌العاده برای بدن محسوب می‌شود. این کلم از خوراکی‌هایی است که از ویتامین ث، ویتامین کا، فیبر، فولات، پتاسیم، سلنیم، ویتامین آ، منگنز، تریپوفان و فسفر سرشار است.

ویژگی‌های ظاهری و نیازهای نوری

کلم از نظر ظاهری دارای برگ‌های نرم و سبک بوده و می‌تواند به شکل گرد یا بیضی باشد. برگ‌های داخلی برخی از انواع کلم‌ها به رنگ سفید متمایل است، در حالی که برگ‌های بیرونی آن سفت‌تر و سبزتر هستند. از نظر تنوع رنگ، کلم‌ها در رنگ‌های سبز، سفید، قرمز و بنفش در طبیعت رشد می‌کنند.

برای رشد مناسب، کلم به نور کامل و مستقیم خورشید نیاز دارد. اگر در منطقه‌ای گرم زندگی می‌کنید، وجود کمی سایه در بعدازظهر برای این گیاه ایده‌آل خواهد بود. بهترین دمای رشد برای کلم بین ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد است.

ارزش غذایی و خواص درمانی کلم

کلم منبعی غنی از منگنز، فیبر رژیمی، کلسیم، منیزیم و پتاسیم است. همچنین دربرگیرنده‌ی انواع ویتامین‌ها از جمله، ویتامین K، ویتامین A، ویتامین B6 و ویتامین E است. حدود ۱۰۰ گرم کلم، فقط ۲۵ کالری انرژی دارد و می‌توان آن را به‌عنوان ماده‌ی مغذی سالم، به رژیم غذایی خود افزود.

علاوه بر این، کلم سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی چون فلاونوئید، زآگزانتین، لوتئین، کولین و بتاکاروتن است. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که کلم قرمز-بنفش بیشترین فایده را دارد. سبزیجات چلیپایی مانند انواع کلم دارای ترکیبات ضد سرطان بسیار قوی هستند و مصرف مستمر گل کلم، کلم بروکلی و کلم بروکسل از احتمال ابتلا به سرطان پروستات می‌کاهد و خطر مرگ و میر و عود سرطان سینه را ۲۲ تا ۶۲ درصد کاهش می‌دهد.

آماده‌سازی خاک و انتخاب زمان مناسب کاشت کلم

موفقیت در کاشت کلم به دو عامل اصلی بستگی دارد: انتخاب زمان مناسب و آماده‌سازی صحیح خاک. برخلاف بسیاری از سبزیجات، کلم گیاهی است که آب و هوای خنک را ترجیح می‌دهد و در دماهای معتدل بهترین رشد را خواهد داشت.

[caption id="attachment_6188" align="aligncenter" width="675"]

زمان مناسب کاشت کلم[/caption]

فصل کاشت کلم در مناطق مختلف

زمان کاشت کلم بسته به شرایط آب و هوایی منطقه متفاوت است. در مناطق معتدل، کلم را می‌توان به صورت بهاره یا پاییزه کشت کرد، در حالی که در مناطق گرمسیر، کشت زمستانه مناسب‌تر است. بهترین زمان برای کاشت کلم پیچ، ۸ هفته قبل از میانگین اولین تاریخ یخبندان تا اواخر تابستان (حدود ۸۰ روز قبل از آخرین تاریخ سرمازدگی) می‌باشد.

برای کاشت بهاره، بذرها را باید ۴ تا ۶ هفته قبل از آخرین یخبندان بهاره در محیط خانه پرورش داد. همچنین برای کاشت پاییزه، بذرها باید ۶ تا ۸ هفته قبل از اولین یخبندان پاییزه آماده شوند. در مناطق سردسیر، کلم در اواخر زمستان و یا اوایل بهار و در مناطق گرم، در اواسط پاییز کشت می‌شود.

نحوه آماده‌سازی خاک و کوددهی اولیه

کلم یک تغذیه‌کننده سنگین است و به سرعت خاک را از مواد مغذی تخلیه می‌کند. بنابراین، آماده‌سازی خاک پیش از کاشت بسیار مهم است. خاک مناسب برای کاشت کلم باید سبک، حاصلخیز و با زهکشی مناسب باشد.

قبل از هر گونه کوددهی، انجام آزمایش خاک ضروری است. pH مناسب برای رشد کلم بین ۶ تا ۶.۵ است، اما در pH ۵.۵ تا ۷ نیز رشد اقتصادی دارد. برای آماده‌سازی زمین، ابتدا باید شخم عمیق زد و ۱۵ تا ۲۰ تن در هکتار کود دامی به آن اضافه کرد.

می‌توان خاک را با کمپوست یا کود دامی که به خوبی پوسیده شده اصلاح کرد. کودهای تازه منجر به افزایش رشد علف‌های هرز شده و ممکن است حاوی باکتری‌هایی باشند که به گیاهان آسیب برسانند. در صورت لزوم، می‌توان ۵-۱۰ سانتی‌متر کمپوست را در اواخر پاییز یا اوایل زمستان به خاک اضافه کرد.

انتخاب بذر مناسب با توجه به اقلیم

انتخاب بذر مناسب با توجه به اقلیم منطقه، نقش مهمی در موفقیت کاشت کلم دارد. بذر گل کلم ارگانیک انواع مختلفی دارد که هر کدام برای شرایط خاصی مناسب هستند.

بذر گل کلم کارن که دارای سری فشرده و گنبدی‌شکل است، مناسب کشت پاییزه بوده و از بوته‌ای قوی و کیفیت عالی برخوردار است. همچنین بذر گل کلم اسنو وایت که رقمی هیبرید است، در اکثر نقاط کشور قابل کشت است. بذر گل کلم استدی نیز نمونه دیگری است که کشت آن در فضای باز صورت می‌گیرد.

میزان بذر مصرفی حدوداً ۳۰ هزار عدد بذر در هکتار مناسب می‌باشد. برای کاشت در زمین اصلی، بذرها را باید با عمق ۱ سانتی‌متر و به فاصله ۱۵ سانتی‌متری از هم بکارید و سپس روی آن را با خاک پوشانده و آبیاری کنید.

روش کاشت کلم و مراقبت‌های لازم

برای پرورش موفق کلم، اجرای صحیح روش‌های کاشت و مراقبت‌های پس از آن ضروری است. در ادامه، تکنیک‌های مهم برای داشتن محصولی سالم و پربار را بررسی می‌کنیم.

روش کاشت مستقیم و نشاکاری

کلم را می‌توان به دو روش اصلی کشت کرد. در روش کاشت مستقیم، بذرها مستقیماً در زمین اصلی کاشته می‌شوند که بیشتر در مناطق سردسیر رایج است. در این روش، فاصله بین ردیف‌ها ۷۰ سانتی‌متر، فاصله بین بوته‌ها ۳۰-۴۰ سانتی‌متر و عمق کاشت ۱ سانتی‌متر است. روش دیگر، نشاکاری است که در ایران متداول‌تر می‌باشد. در این روش، ابتدا بذر کلم در خزانه کاشته شده و سپس نهال‌های جوان به زمین اصلی منتقل می‌شوند. دوره پرورش کلم‌ها در خزانه معمولاً بین ۷-۸ هفته است. زمانی که جوانه‌ها دارای دو برگ حقیقی باشند، برای کاشت در خاک اصلی مناسب هستند.

فاصله‌گذاری مناسب بین بوته‌ها

فاصله‌گذاری صحیح بین بوته‌ها نقش مهمی در رشد مناسب کلم دارد. فاصله کاشت بسته به نوع کلم متفاوت است: برای انواع زودرس و تابستانه ۴۰×۵۰ سانتی‌متر، نیمه زودرس ۵۰×۵۰ سانتی‌متر، و برای انواع پاییزه و زمستانه ۶۰×۶۰ سانتی‌متر توصیه می‌شود. برای کلم بروکلی، فاصله ردیف‌ها حدود ۴۰ تا ۴۵ سانتی‌متر و فاصله بوته‌ها ۳۰ سانتی‌متر مناسب است. این فواصل به گیاهان فضای کافی برای رشد می‌دهد و از رقابت برای آب و نور جلوگیری می‌کند.

آبیاری منظم و مالچ‌پاشی

کلم در خاک مرطوب به خوبی رشد می‌کند. آبیاری منظم و کافی برای رشد کلم ضروری است. هنگام کاشت بذر، حدود یک و نیم اینچ آب روی بذرها کافی است. آبیاری نامنظم و پس از یک دوره طولانی خشکی باعث ترکیدن سر کلم می‌شود. بستر کاشت باید همیشه مرطوب نگه داشته شود، اما خیس کردن بیش از حد می‌تواند به ریشه گیاه آسیب برساند. استفاده از مالچ روی خاک، ضمن حفظ رطوبت، از رشد علف‌های هرز نیز جلوگیری می‌کند.

کوددهی در مراحل رشد

کلم یک تغذیه‌کننده سنگین است که به سرعت خاک را از مواد مغذی تخلیه می‌کند. این گیاه به نیتروژن و پتاسیم فراوان نیاز دارد. کوددهی باید به صورت منظم و هر ۷ روز یکبار انجام شود. زمانی که گیاهان کلم دو تا چهار برگ واقعی دارند، کوددهی را شروع کنید. استفاده از کود متعادل NPK با نسبت ۱۰-۱۰-۱۰ توصیه می‌شود. هنگامی که سر کلم‌ها شروع به تشکیل شدن می‌کنند، از مصرف کودهایی با سطوح بالای نیتروژن خودداری کنید، زیرا باعث رشد بیش از حد شاخ و برگ و کاهش تشکیل سر می‌شود.

کنترل علف‌های هرز

یکی از چالش‌های مهم در تولید کلم، وجود علف‌های هرز است. در ۳۰ تا ۴۵ روز اول پس از کاشت، کنترل علف‌های هرز برای جلوگیری از کاهش عملکرد محصول ضروری است. برای مقابله با علف‌های هرز، شخم زدن زمین قبل از کاشت کلم موثر است. همچنین، علف‌های هرز را می‌توان با یک ابزار کوچک به طور دوره‌ای حذف کرد. استفاده از مالچ نیز می‌تواند رشد علف‌های هرز را کنترل کند. برخی محلول‌ها وجود دارند که از رشد علف‌های هرز جلوگیری می‌کنند، میکروب‌های خاک را از بین می‌برند و مواد مغذی را برای کلم فراهم می‌کنند.

آفات، بیماری‌ها و برداشت محصول

پس از آشنایی با مراحل کاشت و پرورش کلم، شناخت آفات و بیماری‌ها برای حفاظت از محصول ضروری است. بی‌توجهی به این عوامل می‌تواند محصول را به طور کامل از بین ببرد.

[caption id="attachment_6189" align="aligncenter" width="675"]

آفات و بیماری های کلم[/caption]

آفات رایج مانند شته مومی و سفیده کلم

شته مومی کلم یکی از آفات مهم این گیاه است که با بدنی به طول ۲ تا ۲.۵ میلی‌متر و پوشش مومی شکل شناخته می‌شود. این آفت با مکیدن شیره گیاهی باعث ضعیف شدن و پیچیدگی برگ‌ها می‌شود. سفیده‌های کلم شامل دو نوع بزرگ و کوچک هستند که لاروهای آن‌ها از برگ‌ها و مغز کلم تغذیه می‌کنند. همچنین بید کلم یا شب‌پره پشت الماسی از آفات مخربی است که لاروهای آن سوراخ‌هایی در برگ‌های کلم ایجاد می‌کنند.

بیماری‌های قارچی و باکتریایی

از بیماری‌های مهم کلم می‌توان به پوسیدگی سیاه باکتریایی، پوسیدگی سفید، لکه موجی، ساق سیاه، سفیدک حقیقی، پژمردگی آوندی و تورم ریشه اشاره کرد. پوسیدگی سیاه باکتریایی که توسط باکتری زانتوموناس ایجاد می‌شود، باعث زرد و قهوه‌ای شدن و ریزش برگ‌ها می‌گردد. بیماری ریشه گرزی کلم که توسط انگل خاکی پلاسمودیفورا براسیکه ایجاد می‌شود، گال‌هایی به شکل چماق روی ریشه‌ها به وجود می‌آورد.

زمان مناسب برداشت کلم

زمان برداشت کلم بسته به نوع رقم و مکان متفاوت است. در کرج، برداشت از اواخر تیرماه شروع و تا پایان آذرماه ادامه می‌یابد. کلم را زمانی برداشت کنید که حالت کروی به خود گرفته و برگ‌ها به طور محکم و سفت روی هم پیچیده شده باشند. برای برداشت، ساقه گیاه را در نزدیکی سطح خاک با چاقو ببرید. میزان محصول بین ۳۰ تا ۶۰ تن در هکتار متغیر است.

[caption id="attachment_6190" align="aligncenter" width="675"]

برداشت کلم[/caption]

شرایط نگهداری و انبارداری

کلم و کاهو جزو سبزیجات به شدت فسادپذیر هستند. برای نگهداری مناسب، کلم را در دمای صفر تا ۴.۵ درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی ۹۰ تا ۹۸ درصد قرار دهید. در این شرایط، محصول تا ۵ ماه قابل نگهداری است. برداشت باید در هوای خنک و معمولاً ابری انجام شود و صبح و عصر به دلیل خنک بودن هوا توصیه می‌شود. پس از بارندگی، برداشت را به دو روز بعد موکول کنید.

نکات کلیدی کاشت کلم

کاشت موفق کلم نیازمند رعایت اصول دقیق زمان‌بندی، آماده‌سازی خاک و مراقبت‌های مناسب است که با اجرای صحیح آن‌ها می‌توانید محصولی سالم و پربار داشته باشید.

• زمان‌بندی کاشت: کلم در آب‌وهوای خنک رشد می‌کند - کاشت بهاره ۴-۶ هفته قبل از آخرین یخبندان و پاییزه ۶-۸ هفته قبل از اولین یخبندان

• آماده‌سازی خاک: خاک سبک و حاصلخیز با pH بین ۶-۶.۵ و افزودن ۱۵-۲۰ تن کود دامی در هکتار برای تغذیه مناسب ضروری است

• فاصله‌گذاری و آبیاری: فاصله ۴۰-۶۰ سانتی‌متری بین بوته‌ها و آبیاری منظم بدون خیس کردن بیش از حد برای جلوگیری از ترکیدن سر کلم

• کنترل آفات: مراقبت از شته مومی، سفیده کلم و بیماری‌های قارچی با پیشگیری و استفاده از روش‌های کنترل طبیعی

• برداشت و نگهداری: برداشت زمانی که سر کلم محکم و فشرده شد و نگهداری در دمای ۰-۴.۵ درجه با رطوبت ۹۰-۹۸ درصد تا ۵ ماه

کلم با بیش از ۴۰۰ گونه مختلف و ارزش غذایی بالا، یکی از بهترین انتخاب‌ها برای کشاورزان و باغبانان خانگی محسوب می‌شود که با رعایت این اصول، محصولی با کیفیت و پربازده خواهید داشت.

"The secret to growing healthy cabbage is consistency: consistent watering, consistent weeding, and consistent care."

ترجمه فارسی:
«راز پرورش کلم سالم در تداوم است: آبیاری مداوم، وجین مداوم و مراقبت مداوم.»

سوالات متداول

[faq_accordion]

منابع خارجی:

rhs

-

extension

-

gardenary